دیوان عالی کشور به عنوان بالاترین مرجع قضایی ایران، تنها به پرونده‌هایی رسیدگی می‌کند که به موجب قانون قابلیت تجدیدنظر در این نهاد را دارند. این پرونده‌ها به دو دسته اصلی پرونده‌های کیفری و پرونده‌های حقوقی تقسیم می‌شوند.
- پرونده‌های کیفری:
دیوان عالی کشور به آرای صادره در مورد جرایمی که از درجه اهمیت بالایی برخوردارند رسیدگی می‌کند. این جرایم شامل:- اعدام
- رجم (سنگسار)
- صلب (به صلیب کشیدن)
- قصاص نفس و قصاص عضو
- حبس ابد یا حبس بیش از ۲۰ سال
- جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی
- جرایم علیه نظم عمومی، اشخاص و اموال
همچنین، دیوان عالی کشور به جرایمی که توسط مقامات خاص مانند وزرا، نمایندگان مجلس، قضات و استانداران ارتکاب یافته‌اند نیز رسیدگی می‌کند.
- پرونده‌های حقوقی:
در مورد دعاوی حقوقی، دیوان عالی کشور به آرای صادره در مواردی که قانوناً قابل تجدیدنظر هستند رسیدگی می‌کند. این دعاوی شامل:- دعاوی مربوط به اموال با ارزش بیش از ۵۰۰ میلیون ریال
- دعاوی خانوادگی مانند طلاق، نفقه و حضانت
- دعاوی ارث و وصیت
- دعاوی مرتبط با حقوق اشخاص، عقود، قراردادها و تعهدات
مهلت تجدیدنظرخواهی:
افراد مقیم ایران برای درخواست تجدیدنظرخواهی در دیوان عالی کشور، ۲۰ روز و افراد مقیم خارج از کشور دو ماه فرصت دارند. لازم است که این روند حتماً با کمک وکیل متخصص حقوقی انجام شود تا از تمامی جهات قانونی و فرآیندهای دادرسی به درستی استفاده شود.
تصمیمات دیوان عالی کشور:
دیوان عالی می‌تواند یکی از این تصمیمات را اتخاذ کند:
- رأی صادره را تأیید کند.
- رأی را نقض و پرونده را به دادگاه صادرکننده ارجاع دهد.
- رأی را نقض و حکم جدید صادر نماید.
روند رسیدگی به پرونده‌ها در دیوان عالی کشور غیرعلنی بوده و در دو مرحله انجام می‌گیرد:
- بررسی مقدماتی: توسط یکی از شعب دیوان که در آن قاضی پرونده را برای بررسی بیشتر به هیئت قضایی ارجاع می‌دهد.
- رسیدگی ماهوی: توسط هیئت سه نفره‌ای از قضات که در صورت لزوم رأی را نقض کرده یا حکم جدیدی صادر می‌کنند.